Natuur & Milieu
Natuur en Milieu (3)
Reliëf
Plantage Hannover en Mawakabo liggen in het deklandschap, een gebied dat tussen 10-100 m boven zeespiegel ligt. Dit gebied behoort tot de zogenaamde savannegordel met grote oppervlakten savanne en savannebossen, meestal op witzand. Lokaal kan het landschap golvend zijn.
Hydrografie
De plantages liggen aan de linker- en rechteroever van de Pararivier die tussen de 10-30m varieert in breedte. Deze rivier valt binnen het stroomgebied van de Surinamerivier en ontspringt in de Savanne gordel. Kenmerkend voor deze rivier is het ‘zwarte’ water dat grotendeels ontstaat doordat opgeloste organische stoffen worden aangevoerd door de kreken die stromen over podzol- of zandige bodems. De Pararivier staat ter hoogte van de plantages nog enigszins onder invloed van het getij. De zout indringing is minimaal en de saliniteit is 0. De stroming van het water is maximaal is 500 m3/s. Delen van het grondgebied van de plantages (minimaal 40%) behoren tot de zogenaamde moeras- of kreekbossen. In het regenseizoen zijn het vrij natte gebieden die onderlopen tot een hoogte van ca. 80 cm. De rivieroevers behoren tot ondergelopen rivier periferie of maken deel uit van moerassavanne gebieden. De Pararivier behoort tot die categorie ‘stromende wateren’, die vanwege de vele veeneilandjes uiteindelijk dichtbegroeid dreigt te raken. Hierdoor cumuleren de drijvende “weilandjes” tot een dikke (2-5 m) veenlaag, waarop zelfs bomen kunnen groeien. Delen van de rivier worden daardoor onbevaarbaar.
Klimaat
Suriname staat onder invloed van zowel de noordoost passaat (N.O.P.) als de zuidoost passaat (Z.O.P.). De plantages liggen in het savannegebied met een regenval van tussen de 2250 mm-2499 mm per jaar. Er zijn vier neerslag seizoenen nl.: kleine droge tijd (begin februari – eind april), grote regentijd (eind april – half augustus), grote drogetijd (half augustus – begin december) en kleine regentijd (begin december – begin februari) . De gemiddelde temperatuur is 28 C, hoewel het in dit gebied heter kan aanvoelen.
Geologie en mineralen
Het gebied bestaat uit afbraakproducten van heuvel en bergland, die gedurende het Tertiair door de rivieren aan de kust werden afgezet. De plantages Hannover/Mawakabo liggen in een divers landschap: de Coropina- en Cusewijneformatie.
- De Coropinaformatie bestaat uit marine sedimenten die bij hoge zeespiegelstand tijdens de tussenijstijd ten noorden van de Cusewijne formatie werden afgezet. De Coropinaformatie kenmerkt zich door oude ritsen en oude kleilandschap, zand, kleiig zand en klei. Dit staat bekend als de oude kustvlakte.
- De Cusewijneformatie wordt onderverdeeld in de onder- en boven-Cusuwijneformatie. In de onder-Cusewijne formatie loggen de drinkwaterreserves in de A-zand laag. De boven-Cusuwijneformatie bestaat uit grove zanden en zandige kleien afgewisseld met een enkele grindbank, die werden afgezet door rivieren. Een gedeelte van de oppervlakte gelegen sedimenten, is verbleekt tot de zogenaamde witzand savannes. Dit gedeelte staat bekend als de savanne gordel.
Geomorfologie en bodem
- De bodems van Plantage Hannover, die vallen binnen de Coropinaformatie, bestaan grotendeels uit zanden, zandige lemen, leem en kleiige lemen. Plantarealen en kostgronden die werden aangelegd, respectievelijk tijdens de plantageperiode en na de emancipatie, geschiedde voornamelijk op deze bodems; deze bodems bezaten namelijk een grotere humuslaag en hadden een betere waterhuishouding dan de sterk verweerde (witte) zanden.
- De gronden in Mawakabo zijn sterk verweerd; wit (gebleekte) mid grove en grove zanden die meestal niet in staat zijn om water vast te houden. De savannes zijn voor een groot deel in stand gehouden door de inheemsen die delen van de savannes in brand staken. Savannes behoren tot de struik- en graslandgebieden en bestaan nog ongeveer 10% van het Surinaams Grondgebied. Deze werden door inheemsen om verschillende reden regelmatig in brand gestoken. Het zijn gebieden waar de bodem droog staat in de droge perioden van het jaar.
De vegetatie in die gebieden heeft zich aangepast aan de regelmatige branden, bijvoorbeeld sabana kasyu (Curatella spp). In andere gebieden die niet werden blootgesteld aan deze branden grieden savannebossen. De bodems in savannegebieden zijn veelal goed gedraineerd (ze laten makkelijk water door) en bestaan uit witzand. Delen van de savannes (grenzend aan de Pararivier) behoren tot de natte savannes, vanwege het feit dat die tijdens de regenperioden langere tijd onder water staan. De bewoners van plantage Hannover en Mawakabo zetten de traditie voort door delen van de natte savannes, tijdens de drogetijd, plat te branden voor verschillende doeleinden.
- Vegetatie
De vegetatie van Plantage Hannover bestaat voornamelijk uit “natte” bostypen: drasbos,kreekbos en zwampbos. Op enkele plekken is er hoog savannebos te vinden. Zwampbos is de voornaamste vegetatie, met als kenmerk dat het voor een groot deel van het jaar onder water komt te liggen. Het kreekbos, met de daarbij aangrenzende drasbos, komt in een specifiek deel van de plantage voor. Ten noorden en ten westen van de woonkern vindt men savannes van het Hannover type dat gedurende 6 – 8 maanden onder water komen te liggen.
Plantage Mawakabo wordt voornamelijk gekenmerkt door het voorkomen van verschillende savannetypen: de welbekende Lobin savanne (wit- en bruinzand) , Hannover savanne en Welgelegen savanne. De Lobin savanne wordt voornamelijk gekenmerkt door de eerdergenoemde sabana kasyu groeiend op bruinzand. Een klein deel van deze savanne bestaat uit witzand. De Hannover- en Welgelegen savannes liggen ten Noordoosten en ten Zuidwesten van de Lobin savanne. Ze komen voor in smalle stroken langs laag savanne bos. Kenmerkend voor deze savannes is het voorkomen van schijngras (Rhynchospora podosperma). Ten oosten van Mawakabo is er een groot stuk galerijbos (lokaal genoemd: katje busi) van Maurici palm (Mauritia flexuosa), aangrenzend aan een moko moko (Montrichardia spp.) savanne (lokaal genoemd abra loben). Deze is in principe een zwamp savanne, van ongeveer 40 cm diep water, aan de linker oever van de Pararivier.
Land gebruik en infrastructuur
De fysieke inrichting van Hannover/Mawakabo wordt veelal ingenomen door huizen. In Hannover is er een oude woonkern die bestaat uit ca. 17 huizen, waarvan een deel bouwvallig en niet meer bewoonbaar is. Het zijn houten huizen die gemiddeld langer dan 50 jaar geleden gebouwd zijn. Ze staan naast en tegenover elkaar. Deze woonkern vormde en vormt nog steeds het “hart” van Hannover/Mawakabo. Mawakabo is minder bekend in de gemeenschap; zelfs nazaten kennen haar niet bij naam. De huizen in Hannover staan langs de enige weg die tevens leidt naar de Pararivier. In Mawakabo zijn er ook huizen die deels uit steen en hout bestaan en ietwat verspreid staan ten opzichte van elkaar langs de Weg naar Hannover die uitkomst op de Kennedyweg. Een belangrijke snelweg die loopt van Zanderij tot Onverwacht.
Geografische grenzen
De grenzen van de plantages zijn landmeetkundig van aard; de exacte grenzen worden wederom vastgesteld. Dit is nodig om een goede interne ruimtelijke ordening te maken en om eventuele conflicten met het aangrenzende inheemse dorp Wit Santi te voorkomen. Het bewoonde gedeelte wordt over het algemeen begrensd door tropisch bos.
In het boek van Charles Wooding over Winti: een afro-amerikaanse godsdienst in Surinaamse is ook te lezen dat de kleinere plantages Welgelegen, De Vrede en De Eendragt tot het concessiegebied van plantage Hannover behoorden.
Gebouwen
De meeste gebouwen in Hannover zijn van hout en in een bouwvallige staat. Het schoolgebouw, kerkgebouw en de gemeenschapcentrum raakten in de loop der jaren in verval en zijn thans niet meer te zien. De gebouwen in Mawakabo bestaan uit hout en steen. Er staat in Hannover ook een watervoorzieninginstallatie. De bewoonbaren huizen zijn aangesloten op een lokaal elektriciteitsnet, waarlangs stroom wordt geleverd door een lichtgenerator.
Wegen
Vanaf de Afobakaweg, die intussen geasfalteerd is, loopt een 5 km lange zandweg naar de woonkern in Hannover. Met het vertrek van de bewoners werd de weg vanaf de Afobakaweg ook niet meer geregeld door Suralco onderhouden. Deze weg verkeert nog steeds in een moeilijk begaanbare staat, vooral bij regen.
Mawakabo is bereikbaar via de Kennedyweg en de ca. 2 km lange Weg naar Hannover. Deze is de enige weg in Mawakabo die loopt tot aan de Pararivier. Langs deze weg is er een recreatieoord gevestigd. Deze weg werd vroeger vaak gebruikt om Hannover te bereiken.
Hannover werd dan vanuit de ‘voorkant’ bezocht, maar sinds de aanleg van de Afobakaweg gebeurt dat vaker via de ‘achterkant’. Het oversteken per boot van Hannover naar Mawakabo of omgekeerd duurt enige minuten, maar dit kan nu niet (meer) vanwege de dichte begroeiing langs en in de rivier.